Trong quản lý dự án, đặc biệt là trong lĩnh vực phần mềm và chuyển đổi số, hai mô hình phổ biến nhất được áp dụng là Scrum (Agile) và Waterfall (thác nước). Mỗi mô hình có ưu – nhược điểm riêng và phù hợp với từng loại dự án khác nhau. Vậy sự khác biệt giữa Scrum và Waterfall là gì? Nên chọn mô hình nào để đạt hiệu quả cao nhất?
1. Mô hình Waterfall là gì?
Waterfall (mô hình thác nước) là phương pháp quản lý dự án truyền thống, trong đó công việc được triển khai theo tuần tự từ trên xuống dưới. Dự án thường chia thành các giai đoạn cố định: Phân tích yêu cầu → Thiết kế → Phát triển → Kiểm thử → Triển khai → Bảo trì.
👉 Đặc điểm chính của Waterfall:
Quy trình tuyến tính, giai đoạn sau chỉ bắt đầu khi giai đoạn trước hoàn thành.
Phù hợp với các dự án có yêu cầu rõ ràng, ít thay đổi.
Dễ kiểm soát tiến độ và chi phí.
2. Scrum là gì?
Scrum là một khung làm việc thuộc Agile, tập trung vào sự linh hoạt, cải tiến liên tục và sự cộng tác của nhóm. Dự án được chia thành các vòng lặp ngắn gọi là Sprint (thường từ 2–4 tuần).
👉 Đặc điểm chính của Scrum:
Chia nhỏ dự án thành từng phần để dễ kiểm soát.
Cho phép thay đổi, điều chỉnh linh hoạt trong quá trình làm việc.
Khuyến khích sự tương tác liên tục giữa các thành viên và khách hàng.
3. So sánh Scrum và Waterfall
| Tiêu chí | Waterfall | Scrum (Agile) |
|---|---|---|
| Cách tiếp cận | Tuần tự, tuyến tính | Lặp lại, linh hoạt |
| Thay đổi yêu cầu | Khó thích ứng | Dễ dàng điều chỉnh |
| Quản lý rủi ro | Rủi ro cao nếu phát hiện lỗi muộn | Rủi ro thấp nhờ kiểm thử liên tục |
| Khách hàng tham gia | Ít tham gia, chủ yếu ở đầu và cuối dự án | Tham gia xuyên suốt quá trình |
| Thời gian phát triển | Thường dài, kết quả cuối mới bàn giao | Có thể bàn giao từng phần sau mỗi Sprint |
| Phù hợp với dự án | Yêu cầu rõ ràng, ít thay đổi (xây dựng, sản xuất, phần mềm nhỏ) | Dự án phức tạp, yêu cầu thay đổi liên tục (phần mềm, startup, công nghệ) |
4. Nên chọn Scrum hay Waterfall?
Chọn Waterfall nếu: dự án có yêu cầu rõ ràng, ít thay đổi, cần tuân thủ quy trình chặt chẽ.
Chọn Scrum nếu: dự án có tính đổi mới cao, yêu cầu thay đổi linh hoạt, cần sự cộng tác chặt chẽ với khách hàng.
Không có mô hình nào “tốt nhất” cho mọi dự án. Scrum và Waterfall đều có giá trị riêng. Doanh nghiệp và quản lý dự án cần đánh giá đặc thù dự án, nguồn lực và mục tiêu để chọn phương pháp phù hợp, đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm chi phí và tối ưu kết quả.